Ermeniler tarih boyunca Anadolu’nun muhtelif bölgelerinde yaşamışlardır. Bu dağınık yaşamları içerisinde Anadolu’da farklı kilise merkezleri oluşmuştur. Ermeni Kilisesinde ilk merkez Eçmiyadzin Katoligosluğu (Eçmiyadzin Gatoğigosluğu)dur ve kilise hiyerarşisindeki en yüksek ruhani katoligos (Gatoğigos) tarafından idare edilir.

Kilisenin başı olarak, ‘katoligos’ veya ‘katoligos-patrik’ ünvanı başka bazı kiliselerde de kullanılmakla birlikte, Ermeni kilisesinde kökeni Kafkasya ve İran kiliselerine dayanan katoligos, patrikten daha fazla yetkiye sahiptir. Yunanca bir kelime olan ‘katholigos’ evrensel anlamına gelir ve kadimden gelen, kilisesi her tarafa yayılmış anlamlarını da içerir. Ermeni kilisesinde, episkopos takdis etme ve kutsal yağ olan müron (pelesenk yağı) hazırlama yetkisi sadece katoligoslardadır.

Ermeni Kilisesi’nin Surp Krikor Lusavoriç tarafından teşkilatlandırıldığı, kendisinin ilk katoligos olduğu ve ilk Katoligosluk makamının Erivan yakınındaki Eçmiyadzin’de bulunduğu kabul edilmektedir.

Aziz Krikor Lusavoriç’e ait olduğu kabul edilen bir takım kutsal objeler Katoligosluk merkezinde katoligosların kullanımındadır. Bu kutsal objeler katoligoslarla birlikte yaşadıkları yerlere gittiği için, o yerler de kutsal olarak kabul edilmiştir. Kısaca, Katoligosun bulunduğu yer, katoligosluk olarak görülür. Bu nedenle ruhani merkez bir çok yere taşınır ve bunlardan ikisi ilk Katoligosluk merkezi olan Erivan’a karşı ruhani merkez olma iddialarını sürdürür. Katoligosluk vazifesi de üstlenen bu merkezler Sis ve bugün var olmayan Ahtamar Katoligosluklarıdır.

Kilikya’da Arap hakimiyetinin olduğu 8 ve 9. yüzyıllarda Sis’te Ermenilerin yaşadıkları görülse de, özellikle Erivan ve çevresinin Bizans ile Orta Asya’dan akın akın gelen Türk boylarının çatışma sahası olduğu dönemde, yani 11. Yüzyılda, Ermeniler batıda birçok yerle beraber Kilikya bölgesine, dolayısıyla Sis’e de yoğun olarak yerleşti. Kilikya’da oluşturmuş oldukları prenslik-krallıkların başkenti önce Tarsus iken 1173 yılında başkent Sis’e taşındı.

Kuruluşundan 10. yüzyıla kadar Eçmiyadzin’da bulunan Ermeni Katoligosluğu, bu bölgenin istilaya uğraması nedeniyle çeşitli yerleri dolaştı. 1292’de son merkez Rumkale’nin Memlüklerce ele geçirilmesi nedeniyle Anavarzalı Krikor VII. tarafından Sis’e taşındı.

Yaklaşık yüz elli yıl Sis Katoligosluğu Dünya Ermenilerinin Ana Kilise Merkezi ya da Surp Krikor Lusavoriç’in tahtının bulunduğu kilise merkezi vazifesi gördü. Bu dönemde katogigoslar ruhanilerin takdisini (Rahiplik ve Piskoposluk takdisi) ve kutsal ayinlerin icrasında kullanılan müron yağının kutsanmasını Sis’te gerçekleştirdi.

1293 yılından 1441’a kadar 15 Katoligos görev yaptı. Yetki alanlarına dahil olan Ortodoks Ermenilerin dini ayin ve ibadetlerini de yönettiler.

Sis, Ermeni kilise tarihinde konsiller açısından önemli bir yere sahiptir. Ermenilerin hem dini hem siyasi meselelerinin tartışılıp karara bağlandığı kilise konsilleri sekiz defa Sis’te yapıldı.