Nöbetçi Eczaneler
Türkiye’de her yaz yaşanan orman yangınları, ne yazık ki binlerce ağacın kül olmasına ve ekolojik felaketlere yol açıyor. Bu yangınların ardında birden fazla faktör yatıyor ve genellikle tek bir nedene indirgemek doğru değil.
Yangınların olası nedenleri:
İnsan kaynaklı yanlışlar, umursamazlık: Orman yangınlarının büyük çoğunluğu insan kaynaklı. Piknik ateşlerinin söndürülmemesi, sigara izmaritlerinin atılması, anız yakma, çocukların neden olduğu yangınlar ya da dikkatsizce yapılan tarım faaliyetleri gibi durumlar, yangın riskini ciddi şekilde artırıyor. Bu durum, “umursamazlık” ve “yanlışlar” faktörlerinin birleşimidir diyebiliriz.
Elektrik telleri, altyapı sorunları: Elektrik iletim hatlarından kaynaklanan yangınlar da önemli bir paya sahip. Eskiyen veya bakımsız kalan tellerden çıkan kıvılcımlar, rüzgarın etkisiyle birbirine değen hatlar ya da ağaçların elektrik tellerine sürtünmesi yangınlara neden olabiliyor. Bu, özellikle rüzgarlı, kuru havalarda büyük risk taşıyor.
Doğal nedenler: Yıldırım düşmesi gibi doğal olaylar da orman yangınlarına neden olabilir. Ancak Türkiye’deki yangınların çok küçük bir bölümü bu kategoriye girer.
İklim değişikliği, kuraklık: Küresel iklim değişikliğiyle birlikte artan sıcaklıklar ve uzun süreli kuraklık dönemleri, ormanları daha kolay tutuşur duruma getiriyor. Topraktaki ve bitki örtüsündeki nem oranının düşmesi, yangınların daha hızlı yayılmasına ve kontrol altına alınmasının zorlaşmasına yol açıyor.
Kasıtlı kundaklama: Maalesef bazı yangınların ardında kasıtlı kundaklama olayları da olabiliyor. Bu tür eylemler genellikle farklı amaçlarla (arazi açma, intikam vb.) gerçekleştirilebiliyor.
Ne yapmalı?
Orman yangınlarının önüne geçmek ve etkilerini azaltmak için çok yönlü bir yaklaşım gerekiyor:
Eğitim, farkındalık: Halkın orman yangınları konusunda bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Piknikçilere, çiftçilere ve genel olarak ormanlık alanlarda bulunan herkese yönelik sürekli eğitim kampanyaları düzenlenmeli. Yangın riskinin yüksek olduğu dönemlerde uyarılar artırılmalı.
Önleyici önleler, altyapı iyileştirmeleri:
Elektrik hatlarının bakımı: Elektrik iletim hatlarının düzenli bakımı yapılmalı, eskiyen ya da riskli hatlar yenilenmeli, hat altı temizliği düzenli olarak gerçekleştirilmeli.
Yangın şeritleri: Ormanlık alanlarda ve yerleşim yerlerinin yakınlarında yangın şeritleri (güvenlik aralıkları) oluşturulmalı, bu şeritlerin bakımı düzenli olarak yapılmalı.
Erken uyarı sistemleri: Ormanlık alanlara yerleştirilecek kamera sistemleri, termal sensörler ve yapay zeka destekli erken uyarı sistemleri yangınların ilk anında tespit edilmesini sağlayabilir.
Su kaynakları: Yangın söndürme ekiplerinin kolay erişebileceği su kaynakları (göletler, sarnıçlar) oluşturulmalı ve mevcut kaynaklar korunmalı.
Yangınla mücadele kapasitesinin artırılması:
Personel ve ekipman: Yangın söndürme personelinin sayısı ve eğitimi artırılmalı. Daha fazla uçak, helikopter, arazöz ve diğer gerekli ekipmanlar temin edilmeli.
Gönüllü katılım: Eğitimli gönüllü yangın söndürme ekipleri oluşturularak, yangın anında hızlı müdahale kapasitesi artırılabilir.
Kriz yönetimi ve koordinasyon: Yangın anında ilgili tüm kurumlar (Orman Genel Müdürlüğü, AFAD, itfaiye, jandarma vb.) arasında etkili bir koordinasyon ve kriz yönetimi sağlanmalı.
Yasal yaptırımlar: Yangınlara neden olan ihmaller veya kasıtlı eylemler için yasal yaptırımlar caydırıcı olmalı ve bu suçların takipçisi olunmalı.
İklim değişikliğine uyum: Uzun vadede, iklim değişikliğinin etkilerine karşı orman ekosistemlerini daha dirençli hale getirecek ağaç türleri tercih edilmeli ve orman yönetimi stratejileri bu doğrultuda güncellenmeli.