Aydınlanmanın kilit kavramı bu küçük tümcenin içeriğinde saklıdır:
İşte mesele!
İşte mesele, diyor “aydınlanma çağı”nın büyük düşünürü Descartes…
Sonra da o ünlü sözünü söylüyor:
Düşünüyorum, öyleyse varım!
Peki… Önemi ve ünü daha sonra anlaşılacak olan bu çok önemli “söz”e nasıl varıyor?
Bir kış mevsiminde orman içindeki bir eve gidiyor ve kendisini o mekâna kilitliyor.
Sabahın erken saatlerinde sobasını yakıyor; masasının başına geçiyor ve başlıyor düşünmeye [yani ön-yargıları ayıklama işlevine…]
Ve bu düşünme serüvenini aşağıdaki dört kuralı kendisine pusula yaparak sürdürüyor:
Sonra bu kuralların doğrultusunda şöyle düşünüyor:
Duyularımız bazen bizi aldattığına göre, hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığını farz etmeliyim. Ve bana eğitim, çevre, anne-baba ve toplum tarafından verilmiş olan bilgileri yok sayarak, zihnimdeki her “şey”i yeni baştan yapılandırmalıyım.
Peki, nereden başlayabilirim? Kendime dayanak yapabileceğim ilk “gerçeklik” nedir?
Ve böylece… düşüne düşüne… düşünce dünyasını üzerine kurabileceği bir ilk gerçeği keşfediyor:
İşte buldum:
Ve böylece her şeyi sorgulayarak, her bilginin gerçekliğini araştırarak, ilk bakışta insana basit[miş] gibi gelen o yalın ilk gerçeği yakalıyor.
Descartes’in asıl büyüklüğü, sorgulama yöntemini düşüncesinin esası olarak beyninin merkezine yerleştirmiş olmasıdır.
Hiç bir veri ya da olgu sorgusuz sualsiz onun düşüncelerine giremez; kabul göremez!
İşte aydınlanma çağının yaratıcısının bizlere armağan ettiği kültür mirası budur.
Sorgulayacağız!
Verileri, bilgileri ve her türlü ön-kabulü kaynağına doğru geri götürecek, sorgulayacak, irdeleyeceğiz.
Evet, basit ve hemen hemen herkesin kolayca kabul edebileceği bir yöntemdir bu… Ancak, hayata geçirilmesi de o denli zor olan bir zihin aktivitesidir.
Örnek mi istiyorsunuz?..
En doğru bildiğiniz bir “gerçeği” sorgulamaya girişin.
O tırnak içindeki gerçeğin kaynağına doğru sürdürün sorgulamalarınızı.
O düşüncenin zihninize gerçek olarak yerleşmesini sağlayan yan/ön/geri/tali ve esas unsurları koyun masanızın üzerine, sorgulayın.
Ön-kabullerinizi, düşüncenizin içine bulaşmış olan inanç öğelerini bir bir ayıklayın… Yoruldunuz mu?
Yorulun, yorulun… Çünkü insanın zihni ancak bu yorgunluğun sonunda aydınlanıyor.
Tıpkı Descartes gibi.
www.haksal.av.tr
@farukhaksal42
www.soruyusormak.com
EĞİTİM
15 saat önceYAZARLAR
16 saat önceYAZARLAR
1 gün önceYAZARLAR
2 gün önceYAZARLAR
2 gün önceEĞİTİM
2 gün önceYAZARLAR
2 gün önce